«Астана қаласының коммуналдық меншігіне берілмеген проблемалық аяқталмаған бюджеттік инвестициялық жобалар мен объектілерді іске асыруды талдау» тақырыбындағы дөңгелек үстел
2025 жылғы 14 қазанда Астана қаласы әкімдігінің ғимаратында «Астана қаласының коммуналдық меншігіне берілмеген проблемалық аяқталмаған бюджеттік инвестициялық жобалар мен объектілерді іске асыруды талдау» тақырыбында дөңгелек үстел өтті.
Іс-шараға Астана қаласы мәслихатының депутаттары, бюджеттік инвестициялық жобаларды іске асыратын бюджеттік бағдарламалар әкімшілері, сондай-ақ Тексеру комиссиясының өкілдері қатысты.
Тексеру комиссиясының төрағасы И. Л. Ақпомбаев сөз сөйлеп ашып, объектілердің ұзақ құрылысына және белгісіз құқықтық мәртебесіне байланысты мәселелерді шешуге жүйелі және кешенді көзқарастың маңыздылығын атап өтті. Ол бюджеттік инвестициялық жобаларды (бұдан әрі - БИЖ) іске асырудағы тиімсіздіктің жалғасуы бюджет шығындарына ғана емес, сонымен қатар халықтың қауіпсіздігі мен өмір сүру сапасына қауіп төндіретінін атап өтті.
Тексеру комиссиясының мүшесі М. Н. Әлжанованың баяндамасына сәйкес, 2024 жылғы қарашада Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі Басшысының 2024 жылғы 15 мамырдағы №24-41-9.67-1 тапсырмасын орындау үшін жүргізілген проблемалық БИЖ іске асырылуын талдау бойынша сараптамалық-талдамалық іс - шараның (бұдан әрі- СТШ) қорытындысы шығарылды.
- Талдау бюджеттік бағдарламалардың төрт әкімшісінің жобаларын қамтыды:
- Астана қаласының Көлік және жол-көлік инфрақұрылымын дамыту басқармасы;
- Астана қаласының Энергетика басқармасы;
- Астана қаласының Коммуналдық шаруашылық басқармасы;
- Астана қаласының Құрылыс басқармасы.
СТШ нәтижелері бойынша 83 аяқталмаған жоба және коммуналдық меншікке берілмеген 45 объектінің болуы анықталды. Осы жобалар бойынша тиімсіз пайдаланылған бюджет қаражатының жалпы сомасы 192,9 млрд теңгені құрады.
Көптеген жобалар қаржыландырудың үзілістерімен, бірнеше түзетулермен, мерзімдерді ауыстырумен және сметалық құнын арттырумен жүзеге асырылды. Атап айтқанда, Әлеуметтік нысандарға кірме жолдарды салу бойынша жұмыстар (Сығанақ, Е32, Е15, Е36 – 2 кезең шекараларындағы көшелер)» жобасының құны 2016 жылдан 2025 жылға дейін 3,8 млрд теңгеден 7,2 млрд теңгеге дейін ұлғайды, бұл ретте құрылыс 11 жылға созылуда.
Негізгі мәселелердің қатарында мыналар да атап өтілді:
- сот даулары және құрылысты тоқтату;
- жер учаскелеріне құқық белгілейтін құжаттардың болмауы;
- жобалық құжаттаманың жоғалуы;
- нақты салынған объектілерді пайдалануға берудің болмауы, бұл оларды иесіз етеді.
2021 жылдан 2025 жылға дейін қалада БИЖ қаржыландыру 2,5 есеге артып, 2025 жылы 347,9 млрд теңгеге жеткені атап өтілді. Проблемалық жобаларға осы сомадан 6,6 млрд теңге тиесілі.
2025 жылғы 10 ақпаннан бастап Астана қаласының әкімдігі бекіткен объектілерді аяқтау және коммуналдық меншікке беру жөніндегі іс-шаралар Жоспары жүзеге асырылады. Жоспар жалпы құны 454,3 млрд теңгені құрайтын 128 жобаны қамтиды.
Сонымен қатар, іс – шаралар жоспарын іске асыру төмен нәтижелілікті көрсетеді-қазіргі уақытта жоспарланған жобалардың 10% - дан азы аяқталды.
Талқылау барысында негізгі жүйелік проблемалар бөлінді:
- құрылысы 2011-2015 жылдардан бастап жалғасып келе жатқан аяқталмаған объектілердің жоғары үлесі;
- коммуналдық меншікке беруге кедергі келтіретін құқық белгілейтін құжаттардың болмауы;
- қолданыстағы нормативтерге сәйкес келмейтін ескірген жобалау-сметалық құжаттамалар;
- іс-шаралар жоспарында көзделген мерзімдерден айтарлықтай артта қалушылық.
Дөңгелек үстелге қатысушылар қажеттілікке назар аударды:
- объектілерге техникалық тексерулерді жеделдетіп жүргізу;
- барлық қажетті құжаттаманы рәсімдеуді аяқтау;
- өзектілігін жоғалтқан объектілерді аяқтаудың немесе есептен шығарудың орындылығын талдау;
- міндеттемелерді уақтылы және сапасыз орындағаны үшін БИЖ әкімшілері мен мердігерлік ұйымдардың дербес жауапкершілігін күшейту.
Сондай – ақ, әлеуметтік маңызы бар инфрақұрылымға қатысты объектілерге- бірінші кезекте білім беру, жылумен жабдықтау, көлік және инженерлік инфрақұрылымға қатысты шешімдер қабылдаудың маңыздылығы атап өтілді.
Қатысушылар бюджет қаражатын пайдаланудың тиімділігін арттыру және қалалық инфрақұрылымның тиісті сапасын қамтамасыз ету мақсатында одан әрі өзара іс-қимылға, проблемалық БИЖ іске асырылуын тұрақты мониторингтеуге және бақылауға дайын екендіктерін білдірді.
