Астана қаласы аудандары әкімі аппараттарына жекелеген бюджеттік бағдарламалар бойынша бөлінген бюджет қаражатын пайдалану тиімділігіне жүргізілген мемлекеттік аудиттің қорытындылары
2023 жылғы 21 желтоқсанда Астана қаласы бойынша Тексеру комиссиясының кезекті отырысында мәслихат депутаттары мен Астана қаласы аудандары әкімдіктері басшыларының қатысуымен Астана қаласы аудандары әкімдері аппараттарына бөлінген бюджет қаражатын пайдаланудың тиімділігіне жүргізілген мемлекеттік аудит қорытындысы қаралды.
Аудан әкімдері аппараттарының елорда тұрғындары үшін қолайлы орта құру жөніндегі қызметіне жүргізілген талдау елді мекендерді абаттандыру, жарықтандыру, көгалдандыру және санитарлық тазарту, сондай-ақ жерлеу орындарын күтіп ұстау және туысы жоқ адамдарды жерлеу бойынша үлкен жұмыс жүргізілетінін көрсетті.
«Есіл», «Сарыарқа», «Алматы», «Байқоңыр» аудандары әкімдері аппараттарының қызметтерін кеңейтуді көздейтін мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы заңның нормалары негізінде аудан әкімдіктерінің Ережелерін уақтылы жаңартпаған (бұл нормалар 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енді).
Соның салдарынан аудан әкімдіктері іс жүзінде жергілікті мемлекеттік басқару туралы заңда көзделген өкілеттіктерді жүзеге асырмайды, атап айтқанда, қызметтің елеулі кемшілігі шаруашылықтар бойынша есепке алуды жүзеге асырмайды.
Іс жүзінде аудан әкімдіктері есептік құжаттаманы әзірлеу кезінде бейінді бөлімшелердің жедел деректері бар паспорттардың деректерін пайдаланады, алайда аудитке ұсынылған паспорттардың бекіту күні мен тіркеу нөмірлері жоқ, еркін нысанда жасалған. Бұл ретте жедел деректерді қалыптастырудың ашықтығы қамтамасыз етілмеген, атап айтқанда, абаттандыру және жинау объектілеріне жүргізілген түгендеу туралы мәліметтер жоқ.
«Есіл», «Алматы», «Байқоңыр» аудандары әкімдерінің аппараттары жасыл екпелерді абаттандыру Қағидалары мен күтіп-ұстау Қағидаларының талаптарын сақтамайды, көгалдандыру жөніндегі іс-шаралар бекітілген дендрологиялық жоспарсыз, яғни жасыл екпелерді орналастырудың схемалық құжатынсыз, қолданыстағы және жобаланатын жасыл екпелерді отырғызудың сандық және түрлік құрамын көрсете отырып, мыналарға байланысты жүргізіледі көше-жол желісі, алаңдар, ортақ пайдалану орындары (жалпы пайдаланымдағы демалыс аймақтары, саябақтар, скверлер, жағалаулар)бойынша аумақтарды жинау шекаралары анықталмаған; олардың санын, түрлік құрамын және жай-күйін анықтау мақсатында жасыл желектерді есепке алу бойынша деректер жоқ, бұл шығыстарды дұрыс жоспарламауға әкеледі.
Жоғарыда көрсетілген фактілер бюджет қаражатын жоспарлау кезінде әкімдіктердің үстіртін қарайтынын көрсетеді, соның салдарынан бюджеттік бағдарламаларды іске асыру нәтижелерін өлшеу үшін нақты көрсеткіштер жүйесі және осы көрсеткіштердің әрқайсысы үшін нысаналы мәндер жиі болмайды, бұл жалпы алғанда жекелеген бюджеттік бағдарламаларды орындау тиімділігін нақты бағалауға мүмкіндік бермейді.
Жасыл екпелерді күтіп ұстау Қағидаларын бұза отырып, 2022 жылы «Алматы» ауданының аумағын көгалдандыру бойынша жұмыс түрлері бекітілген жобаларсыз, сондай-ақ авторлық қадағалаусыз жүргізілген.
Аудан әкімдіктері арамшөптерді шабу бойынша іс-шаралар шеңберінде құрылыс-монтаждау ұйымдары үшін көзделген үстеме шығыстар мен сметалық пайданың мөлшерін қолданған, 79 149,3 мың теңгеге сметалық құнын негізсіз көтеруге және бюджет қаражатын тиімсіз жоспарлауға алып келген.
Уәкілетті орган тарапынан бекітілген тарифтердің болмауына және Астана қаласы аудандарының әкімдіктері арамшөптерді шабу жөніндегі қызметтерге құрылыс саласындағы нормалардың қолданылуына байланысты, нәтижесінде 38 858,0 мың теңгеге бюджет қаражаты тиімсіз пайдаланылған.
009 «Елді мекендердің санитарлық тазалығын қамтамасыз ету» бюджеттік бағдарламасы бойынша бюджеттік өтінімді жасау Қағидаларын бұза отырып, қаржыландырудың ұлғаюына байланысты бюджетті нақтылау кезінде бекітілген тікелей көрсеткіштердің мәндері өзгеріссіз қалған, бұл ретте 2023 жылы бюджетті нақтылау кезінде бөлінген бюджет қаражаты есебінен қол жеткізуге болжанатын тікелей көрсеткіштерге қол жеткізуге 3 385 865,5 мың теңгеге («Байқоңыр» ауданы-1 249 320,0 мың теңге, «Алматы» ауданы - 1 323 214,0 мың теңге, «Сарыарқа» ауданы-813 331,5 мың теңге) ықпал етудің сипаттамасы жоқ, бұл өз кезегінде тиімсіз жоспарлауға әкелген.
Аула кеңістігін жайластыру және ағымдағы жөндеу бойынша бюджет қаражатын жоспарлау кезінде ағымдағы жөндеу бойынша ақаулық актілер мен сметалық құжаттама жасалмаған, оған сәйкес қаржыландыру көлемі айқындалмаған, бұл 5 899 825,6 мың теңгеге бюджет қаражатын тиімсіз жоспарлау («Алматы» ауданы-1 964 401,0 мың теңге, «Байқоңыр» ауданы-3 935 424,3 мың теңге) болып табылады.
Аудандық әкімдіктер үш жылдық шарттарды жасасу кезінде 2023 жылы құрылыстың сметалық құнын айқындау тәртібіне енгізілген өзгерістерге байланысты сметалық пайда мөлшерін 8% - дан 5% - ға дейін азайту бөлігінде қызмет құнына өзгерістер енгізбеген, бұл бюджеттің 10 266,8 мың теңге сомасында экономикалық шығындарға алып келген және мемлекеттік сатып алу туралы заңның және құрылыстың сметалық құнын айқындау тәртібінің бұзушылығы болып табылады.
Нәтижесінде, жарықтандыру жабдықтарын, автоматты басқару жүйесі тіректері мен жиынтықтарын сатып алу кезінде 36 138,9 мың теңге сомасына сметалық құн мөлшерін негізсіз асыра бағалау белгіленді, бұл тиімсіз жоспарлау болып табылады, өз кезегінде 69 707,5 мың теңге сомасында артық құн бойынша негізсіз төлеуге әкелді.
Азаматтық Кодексті бұза отырып, аула кеңістігін жайластыру жұмыстары жасалған шарттардың 7-бөлімінің талаптарына сәйкес келмейді, шағын сәулеттік нысандар мен тренажерлер бір жыл ішінде істен шыққан, бұл жалпы сомасы 6 842,1 мың теңгеге жұмыстардың сапасыз орындалғанын көрсетеді.
2022 жылғы желтоқсанда «Сарыарқа» ауданының әкімдігі сатып алған 17 ойын кешені 6 ай бойы қоймада тұрған, бұл 116 480,0 мың теңге сомасына қаражаттың тиімсіз пайдаланылғанын көрсетеді.
Бюджет қаражатын 38 701,3 мың теңгеге тиімсіз жоспарлауға әкеп соққан инженер, электромонтер және диспетчер қызметтеріне арналған шығыстарды есептеу кезінде жалақы түріндегі үстемеақыны қолдану бөлігінде шығындар көлемінің артуына жол берілген, сондай-ақ көрсетілген үстемеақылар негізсіз 39 378,9 мың теңгеге ақылы түрде қабылданды.
Сондай-ақ, электр энергиясын төлеу жөніндегі шығыстарға сметалық пайда мөлшерін қолдану бөлігінде 140 841,7 мың теңге сомасына бюджет қаражатын тиімсіз жоспарлау болып табылатын асыра бағалау белгіленді.
«Байқоңыр» және «Алматы» және «Сарыарқа» аудандарының әкімдіктері жұмыс көлемдерін техникалық ерекшелікке сәйкес емес орындау бөлігінде мемлекеттік сатып алуды жүзеге асыру қағидаларын негізді шешімсіз және Тапсырыс берушінің көлемді ауыстыруға арналған тапсырмасынсыз бұзуға жол берді. Бұл ретте жеткізушілердің шарттық бағаны негіздеу кезінде басқа позициялар бойынша жалпы сомасы 1 270 918,0 мың теңгеге («Байқоңыр» - 284 588,0 мың теңге, «Алматы» - 986 330,0 мың теңге) көлемдерді орындау есебінен жеңілдіктер беру жөніндегі міндеттемелерді орындамайтыны фактілері анықталды.
«Есіл» ауданының әкімдігі энергия тиімді жарықтандыруды енгізуде, күңгірттеу функциясы-бұл шамның тұтынылатын қуат деңгейін басқару және қарқындылығы төмен уақытта сыртқы жарықтандыру қуатын төмендету процесі, бұл бюджет қаражатын үнемдеуге әкеп соғуы тиіс. Алайда, осы кезеңде құны 469 296,6 мың теңге болатын жобаның қосылу жүйесі болмаған жағдайда ғана шамдарды ауыстыруды көздейді, бұл осы сомаға бюджет қаражатын тиімсіз пайдалануға әкелді.
Айта кету керек, аудан әкімдіктері елорда аумағындағы жерлеу орындарының есебін жүргізбейді, тұрақты жер пайдаланудың мемлекеттік актілерінің болмауы, жобалық сыйымдылыққа жеткеннен кейін жерлеу орындарының жабылуы қамтамасыз етілмеген.
Аудитпен сондай-ақ «Байқоңыр» ауданы әкімдігінде 499 938,3 мың теңге сомасына және «Алматы» ауданы әкімдігінде 289 656,5 мың теңге сомасына қаржылық есептілікті бұрмалау анықталды.
Мемлекеттік аудит қорытындылары бойынша барлығы 1 685 483,5 мың теңгеге қаржылық бұзушылықтар анықталды, оның ішінде: бухгалтерлік есеп және жұмыстар бойынша қалпына келтіруге тиіс – 1 477 455,8 мың теңге, (1 476 547,3 мың теңге қалпына келтірілді), өтелуге тиіс - 208 027,7 мың теңге (1 207,6 мың теңге өтелді ), бюджеттік бағдарламаларды тиімсіз жоспарлау – 13 721 138,4 мың теңге, тиімсіз пайдалану – 3 567 897,0 мың теңге, сондай-ақ ықтимал шығындар мен жоғалған пайда- 86 630,2 мың теңгені құрады, 172 рәсімдік бұзушылықтар және мемлекеттік аудит объектілері қызметіндегі 74 жүйелік кемшіліктер анықталды.
Тексеру комиссиясы қысқартылған тәртіппен 5 әкімшілік материал белгіленген мерзімде толық көлемде төленді. Әкімшілік іс жүргізуді қозғау жөнінде іс жүргізу шешімін қабылдау үшін уәкілетті органдарға 12 материал жолданды.
Мемлекеттік аудит қорытындысы бойынша Тексеру комиссиясы тиісті тапсырмалар мен ұсынымдар берді.